Pendahuluan
Bahasa istana merupakan salah satu warisan budaya bangsa Melayu yang menonjolkan kesantunan, kesopanan, dan penghormatan terhadap institusi diraja. Bahasa ini bukan sahaja berfungsi sebagai medium komunikasi, malah menjadi lambang hubungan hierarki antara raja dengan rakyat. Menurut Awang Sariyan (2007), bahasa istana memperlihatkan ketinggian adab Melayu kerana menekankan nilai hormat dan taat setia. Antara bentuk bahasa istana yang penting ialah pemulukan dan pendinaan.
Isi
Pemulukan bermaksud menyanjung dan meninggikan kedudukan raja dalam pertuturan. Pemulukan berfungsi untuk menempatkan baginda pada taraf yang lebih mulia berbanding rakyat biasa. Contoh gelaran seperti “Duli Yang Maha Mulia”, “Duli Yang di-Pertuan”, atau “Ke bawah Duli Yang Maha Mulia” sering digunakan dalam surat rasmi kerajaan, pengumuman adat, atau ucapan rasmi. Misalnya: “Dengan penuh takzim, patik memohon limpah perkenan Duli Yang Maha Mulia Tuanku untuk menyampaikan titah.” Ungkapan sebegini mengukuhkan kemuliaan institusi raja dan menonjolkan kesetiaan rakyat.
Sebaliknya, pendinaan merujuk kepada perbuatan merendah-rendahkan diri ketika bertutur dengan raja. Ia melambangkan bahawa rakyat berada pada kedudukan yang jauh lebih rendah. Ungkapan seperti “patik pacal yang hina”, “ampun tuanku, beribu-ribu ampun”, atau “hamba rakyat yang daif” menzahirkan kerendahan hati dan kepatuhan mutlak kepada raja. Sebagai contoh: “Ampun tuanku beribu-ribu ampun, patik pacal yang hina datang menghadap menyembah titah perintah.” Hal ini menonjolkan sifat tawaduk rakyat dalam budaya komunikasi Melayu.
Penutup
Kesimpulannya, bahasa istana dalam bentuk pemulukan dan pendinaan menjadi lambang kesantunan bahasa dan adab dalam masyarakat Melayu. Pemulukan menekankan kemuliaan raja, manakala pendinaan menonjolkan kerendahan hati rakyat. Asmah Haji Omar (1993) menegaskan bahawa penggunaan bahasa istana bukan sekadar alat komunikasi, tetapi simbol struktur sosial dan identiti bangsa. Justeru, generasi kini wajar memelihara penggunaan bahasa istana supaya nilai warisan budaya Melayu terus terpelihara sepanjang zaman.
Rujukan
-
Awang Sariyan. (2007). Bahasa dalam Pemikiran Melayu. Dewan Bahasa dan Pustaka.
-
Asmah Haji Omar. (1993). Bahasa dan Alam Pemikiran Melayu. Dewan Bahasa dan Pustaka.
-
Mohd. Rosli Saludin. (2015). Sosiolinguistik Bahasa Melayu. Penerbit Universiti Malaya.
Tiada ulasan:
Catat Ulasan