SEKADAR MENULIS DARI HATI : SUKAR MEMBETULKAN PERSEPSI MEMENTINGKAN PEPERIKSAAN UNTUK MENGUKUR KECEMERLANGAN SESEORANG PELAJAR.

Sebagai seorang pengetua sekolah, saya sering berdepan dengan pelbagai cabaran dalam membentuk budaya pendidikan yang sihat dalam kalangan warga sekolah dan masyarakat. Antara isu yang paling mencabar ialah persepsi bahawa kecemerlangan pelajar hanya dapat diukur melalui kejayaan dalam peperiksaan. Walaupun sistem pendidikan negara telah melalui pelbagai transformasi, hakikatnya, mentaliti “peperiksaan sebagai penentu segalanya” masih menebal dalam kalangan ibu bapa, pelajar, bahkan sebahagian pendidik. Rencana ini membincangkan sebab musabab mengapa persepsi itu sukar diubah serta natijah yang timbul daripadanya.

---

Sebab Musabab Persepsi Peperiksaan Sebagai Ukuran Kecemerlangan

1. Warisan Sistem Pendidikan Berorientasikan Peperiksaan

Sistem pendidikan Malaysia sejak dahulu telah menekankan peperiksaan sebagai kayu ukur kecemerlangan. Ujian Penilaian Sekolah Rendah (UPSR), Pentaksiran Tingkatan 3 (PT3, sebelum dimansuhkan), Sijil Pelajaran Malaysia (SPM) dan Sijil Tinggi Persekolahan Malaysia (STPM) menjadi “penentu” masa depan pelajar. Keputusan cemerlang dianggap tiket emas ke universiti, biasiswa, dan peluang pekerjaan. Maka, masyarakat terbiasa dengan idea bahawa kecemerlangan hanya terletak pada gred A.

2. Tekanan Sosial dan Harapan Keluarga

Ibu bapa secara naluri mahu melihat anak mereka berjaya. Namun, tafsiran “berjaya” sering disempitkan kepada pencapaian akademik. Malah, ada keluarga yang menjadikan keputusan peperiksaan sebagai lambang status sosial. Anak yang mendapat straight A dianggap lebih “berharga” berbanding yang kurang cemerlang dalam akademik walaupun mungkin mempunyai bakat dalam bidang lain seperti seni, sukan atau kepimpinan.

3. Peranan Media Massa dan Pengiktirafan

Setiap tahun, media akan menyiarkan kisah pelajar cemerlang peperiksaan. Wajah-wajah mereka terpampang di dada akhbar dan televisyen, diberi liputan istimewa serta anugerah. Walaupun ia memberi motivasi, ia juga memperkukuh tanggapan bahawa hanya pelajar yang cemerlang dalam peperiksaan layak dipuji. Natijahnya, kecemerlangan dalam bidang lain jarang diberikan ruang pendedahan setara.

4. Kekangan Sistem Penilaian Alternatif

Walaupun Kementerian Pendidikan Malaysia memperkenalkan Pentaksiran Bilik Darjah (PBD), Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan dan Kokurikulum (PAJSK), serta Pentaksiran Psikometrik, namun ibu bapa dan pelajar lebih cenderung melihat gred peperiksaan. Hal ini kerana penilaian alternatif dianggap subjektif, tidak seragam, dan kurang berprestij berbanding keputusan peperiksaan yang boleh ditunjukkan dengan angka yang jelas.

5. Budaya Persaingan

Sekolah, guru, malah pentadbir pendidikan turut terjerat dalam budaya persaingan. Indeks prestasi sekolah sering diukur melalui keputusan peperiksaan awam. Laporan GPS (Gred Purata Sekolah) menjadi kayu ukur kejayaan sesebuah sekolah. Justeru, persepsi peperiksaan sukar diubah kerana ia menjadi sebahagian daripada sistem penarafan rasmi.

---

Natijah Daripada Persepsi Ini

1. Tekanan Emosi dan Mental Pelajar

Apabila kecemerlangan disempitkan kepada peperiksaan, pelajar yang lemah akademik berasa rendah diri, tertekan, dan hilang motivasi. Kesihatan mental mereka terjejas. Saya pernah menemui pelajar yang mempunyai bakat luar biasa dalam bidang muzik, tetapi kerana tidak cemerlang akademik, dia berasa dirinya gagal. Persepsi sebegini membunuh potensi sebenar generasi muda.

2. Pengabaian Bakat dan Potensi Pelajar

Pelajar yang cemerlang dalam bidang kemahiran teknikal, seni kreatif atau kepimpinan sering diketepikan. Mereka kurang diberi ruang untuk berkembang kerana sekolah dan ibu bapa terlalu menekankan pencapaian akademik. Akhirnya, negara kehilangan bakat pelbagai yang sepatutnya boleh menyumbang kepada pembangunan nasional.

3. Guru Terikat dengan Silibus dan Tekanan Mengajar

Guru pula berasa terpaksa menumpukan lebih banyak masa untuk melatih pelajar menjawab soalan peperiksaan. Pengajaran kreatif, pembelajaran berasaskan projek, atau aktiviti yang melatih pemikiran kritis dan kolaborasi sering diketepikan kerana dianggap tidak membantu pelajar mendapat markah tinggi. Hal ini menjadikan suasana pembelajaran kurang menyeronokkan.

4. Jurang Sosial yang Lebih Ketara

Pelajar daripada keluarga berkemampuan akan melabur dalam tuisyen, kelas tambahan, dan bahan rujukan premium untuk memastikan anak mereka cemerlang dalam peperiksaan. Sebaliknya, pelajar miskin tidak berpeluang mendapat sokongan tambahan. Akibatnya, jurang prestasi semakin melebar, dan sekolah berasa tertekan untuk mengimbangi keadaan.

5. Pembangunan Modal Insan yang Tidak Seimbang

Negara akhirnya menghasilkan generasi yang bijak menghafal tetapi kurang kreatif, kritis, dan inovatif. Pasaran kerja pula semakin memerlukan pekerja yang fleksibel, mampu menyelesaikan masalah, berkemahiran komunikasi dan kepimpinan. Jika kita terus meletakkan peperiksaan sebagai kayu ukur utama, kita mungkin gagal menyediakan modal insan yang seimbang untuk menghadapi cabaran global.

---

Cadangan Ke Arah Mengubah Persepsi

Sebagai pengetua, saya percaya usaha mengubah persepsi ini memerlukan pendekatan menyeluruh:

1. Mendidik Ibu Bapa
   Sekolah perlu mengadakan bengkel dan sesi dialog bersama ibu bapa untuk memberi kefahaman bahawa kecemerlangan pelajar tidak terbatas pada akademik. Kisah kejayaan bekas pelajar yang berjaya dalam bidang kemahiran atau keusahawanan boleh diketengahkan.

2. Pengiktirafan Menyeluruh
   Pihak sekolah harus memberi anugerah bukan hanya kepada pelajar cemerlang akademik, tetapi juga mereka yang menyerlah dalam bidang kokurikulum, kepimpinan, dan sahsiah. Langkah ini dapat mengubah budaya penghargaan yang lebih holistik.

3. Pengajaran Kreatif dan Bersepadu
   Guru digalakkan melaksanakan pembelajaran berasaskan projek, kerja kumpulan, dan penyelesaian masalah sebenar agar pelajar dapat mengembangkan pelbagai kemahiran. Peperiksaan tidak boleh menjadi satu-satunya fokus.

4. Meningkatkan Nilai Pentaksiran Alternatif
   Pihak berkuasa pendidikan perlu memperkukuh kredibiliti pentaksiran alternatif seperti PBD dan PAJSK. Apabila laporan ini diiktiraf secara rasmi oleh universiti atau majikan, barulah masyarakat lebih yakin bahawa kecemerlangan pelajar bukan hanya pada angka peperiksaan.

---

Kesimpulan

Membetulkan persepsi bahawa kecemerlangan pelajar hanya boleh diukur melalui peperiksaan bukanlah tugas mudah. Ia berpunca daripada warisan sistem pendidikan, tekanan sosial, budaya persaingan, dan peranan media. Namun, natijahnya terlalu besar untuk diabaikan – daripada tekanan mental pelajar, pengabaian bakat, hingga kepada pembangunan modal insan yang tidak seimbang. Sebagai pengetua, saya percaya perubahan ini memerlukan usaha bersepadu antara sekolah, ibu bapa, media, dan pihak berkuasa pendidikan. Hanya dengan itu kita dapat melahirkan generasi pelajar yang bukan sahaja cemerlang dalam akademik, tetapi juga dalam sahsiah, kemahiran, dan kepimpinan – sejajar dengan aspirasi Falsafah Pendidikan Kebangsaan.