Oleh: Mohd Zin Ali, 4 Februari 2016, Berita Harian Online
Cuaca panas, kering dan suhu tinggi akibat fenomena El Nino yang
melanda negara sehingga Mac ini dikatakan menyumbang kepada peningkatan kes
demam denggi sehingga sebanyak 50 peratus. Kitaran hidup nyamuk aedes daripada
telur ke peringkat nyamuk dewasa menjadi semakin singkat, iaitu kurang daripada
tujuh hari menyebabkan populasi nyamuk meningkat. Cuaca panas turut menjadikan
nyamuk lebih aktif dan meningkatkan frekuensinya untuk menggigit mangsa selain
penyebaran virus denggi menjadi lebih luas. Kemarau akibat El Nino pula memaksa
masyarakat menakung air bagi menampung bekalan air harian, sekali gus
meningkatkan tempat pembiakan nyamuk aedes.
Salah faham punca kes meningkat Berikutan peningkatan kes demam
denggi akhir-akhir ini, kerajaan dan masyarakat saling menyalahkan antara satu
sama lain sebagai punca kes demam denggi meningkat di negara ini. Masyarakat
dikatakan gagal menjaga kebersihan, enggan bergotong-royong memusnahkan tempat
pembiakan nyamuk dan gagal memberi kerjasama ketika aktiviti semburan kabus,
manakala kerajaan didakwa gagal melakukan semburan lebih kerap untuk mengawal
nyamuk aedes. Bagaimanapun, salah faham itu sebenarnya berpunca daripada
kurangnya pengetahuan masyarakat mengenai cara menangani nyamuk aedes.
Pensyarah Entemologi Perubatan di Fakulti Sains Kesihatan Universiti
Kebangsaan Malaysia (UKM), Prof Madya Dr Hidayatulfathi Othman, berkata
pengetahuan mengenai nyamuk aedes adalah sangat penting untuk orang ramai
mencegah demam denggi. Beliau yang mempunyai kepakaran dalam bidang nyamuk
aedes dan mobilisasi masyarakat terhadap denggi berkata, kajian mendapati hanya
50 peratus masyarakat mengetahui mengenai nyamuk aedes berbanding 75 peratus
masyarakat tahu mengenai demam denggi. "Kita sedar mencegah adalah lebih
baik daripada berubat. Oleh itu, untuk mencegah demam denggi, kita sepatutnya
mengenali dengan lebih baik nyamuk aedes ini," katanya ketika ditemui
baru-baru ini.
Dr Hidayatulfathi berkata, nyamuk aedes terdiri daripada dua jenis,
iaitu aedes aegypti dan aedes albopictus yang sama kuat membawa virus denggi
dengan kedua-duanya menggigit pada siang hari. Aedes aegypti sangat domestik
kerana tinggal dalam rumah bersama manusia, membiak di bawah bumbung, anjung
atau tempat letak kereta serta hinggap di celah langsir dan gantungan baju,
manakala aedes albopictus tinggal di luar rumah dengan membiak di lubang pokok
atau bekas sampah yang tidak diurus baik. Nyamuk aedes perlu menghisap darah
untuk mendapatkan protein dan zat besi bagi menghasilkan telur dengan seekor
nyamuk aedes aegypti boleh bertelur antara 80 dan 200 biji, manakala aedes
albopictus boleh bertelur antara 40 dan 80 biji.
Kitar hidup nyamuk aedes dalam air adalah antara tujuh hingga lapan
hari, manakala jangka hayat nyamuk dewasa ialah antara tiga dan empat minggu
dengan seekor nyamuk mampu bertelur sebanyak lima atau enam kali. Sebenarnya,
sukar untuk mengelak daripada digigit nyamuk aedes kerana ia menggigit pada
siang hari berbanding nyamuk lain yang aktif pada waktu malam dengan orang
ramai boleh berlindung hanya menggunakan kelambu. Dr Hidayatulfathi berkata,
waktu aktif nyamuk aedes ialah antara jam 6.30 pagi hingga 8.30 pagi serta
antara jam 5.30 petang dan 8.30 malam, tetapi ia juga boleh aktif menggigit
pada waktu lain sekiranya cuaca persekitaran menyamai waktu aktifnya iaitu suhu
kurang daripada 28 darjah Celsius. Boleh bertelur dalam bekas sebesar syiling
20 sen Beliau berkata, nyamuk aedes boleh bertelur dalam bekas sebesar syiling
20 sen yang mengandungi air bersih dengan telur akan melekat pada dinding bekas
di sekeliling gigi air.
Untuk membersihkan bekas pembiakan nyamuk, kita tidak boleh hanya
membuang airnya sahaja, tetapi perlu memberus dinding bekas untuk membuang
telur atau menyiram dengan air panas yang suhunya lebih 80 darjah Celsius untuk
membunuh telur. Tanpa memberus atau membunuhnya dengan air panas, telur yang
kelihatan seperti bintik tahi lalat itu boleh hidup dalam keadaan kering selama
enam hingga sembilan bulan dan boleh menetas menjadi jejentik hanya dalam masa
setengah hingga satu jam apabila terkena air.
Selain itu, Dr Hidayatulfathi berkata, nyamuk aedes mempunyai
kelebihan unik, iaitu boleh melakukan jangkitan secara transovarial selama lima
keturunan. Ia adalah keadaan di mana nyamuk dewasa akan menyimpan virus denggi
dalam ovari selepas menggigit pesakit denggi dengan setiap kali telur yang
dihasilkan akan mempunyai virus di dalamnya. Apabila telur menetas, jejentik
yang dihasilkan akan sedia ada dengan virus berkenaan dan apabila menjadi
nyamuk dewasa, ia boleh menularkan virus kepada orang lain yang sihat tanpa
perlu hisap darah orang berpenyakit dengan virus ini boleh bertahan sehingga
lima keturunan.
Tiada ulasan:
Catat Ulasan