Fenomena penggunaan bahasa rojak atau campur aduk bahasa Melayu dan bahasa Inggeris dalam pertuturan masyarakat Malaysia bukanlah sesuatu yang asing. Ia dapat didengar dalam pelbagai situasi, sama ada dalam perbualan santai, mesyuarat rasmi, atau malah dalam kalangan pelajar di sekolah dan universiti. Persoalan yang timbul ialah: adakah tabiat ini mencerminkan status sosial, atau adakah ia sebenarnya satu bentuk pengabaian terhadap identiti bahasa kebangsaan?
Faktor Sosial dan Lambang Status
Bagi sebahagian orang, penggunaan bahasa Inggeris bercampur dengan bahasa Melayu dianggap lambang status dan kecerdikan. Hal ini dikatakan demikian kerana bahasa Inggeris dilihat sebagai bahasa global, bahasa ekonomi, dan bahasa ilmu. Misalnya, dalam kalangan profesional di bandar besar, pernyataan seperti “Meeting kita postpone ke next week, okay?” sering kedengaran. Penggunaan bahasa Inggeris dalam perbualan mereka dikaitkan dengan tahap pendidikan, kedudukan pekerjaan, serta keupayaan menguasai bahasa antarabangsa.
Menurut Profesor Emeritus Abdullah Hassan (2005), bahasa bukan sahaja alat komunikasi, tetapi juga simbol identiti dan kedudukan sosial. Oleh sebab itu, campur aduk bahasa sering dijadikan penanda aras bahawa seseorang itu berpendidikan tinggi atau mempunyai akses kepada dunia moden.
Tabiat Harian yang Menjadi Kebiasaan
Walau bagaimanapun, tidak semua yang menggunakan bahasa rojak berbuat demikian kerana ingin menunjuk status. Sebahagian besar masyarakat menganggapnya sebagai tabiat biasa yang lahir daripada persekitaran dwibahasa. Di sekolah, murid terdedah kepada pembelajaran sains dan matematik dalam bahasa Inggeris, manakala subjek lain diajar dalam bahasa Melayu. Situasi ini menyebabkan peralihan kod (code-switching) berlaku secara semula jadi.
Sebagai contoh, pelajar mungkin berkata, “Cikgu, formula ni macam mana nak apply dalam exam?” Di sini, penggunaan istilah Inggeris seperti formula dan apply lebih mudah difahami kerana ia sudah sebati dalam bahan rujukan mereka.
Menurut David (2003), peralihan kod merupakan satu strategi komunikasi untuk menyampaikan maksud dengan lebih tepat dan cepat. Dalam konteks Malaysia, ia menggambarkan kepelbagaian budaya dan keterbukaan masyarakat terhadap dwibahasa.
Identiti Bahasa dan Kebimbangan Nasional
Wujud juga kebimbangan bahawa tabiat mencampur adukkan bahasa boleh menjejaskan keutuhan identiti kebangsaan. Bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi dan bahasa kebangsaan seharusnya dipelihara keaslian dan martabatnya. Jika fenomena ini tidak dikawal, ia boleh membawa kepada keruntuhan mutu bahasa serta penghakisan rasa bangga terhadap bahasa sendiri.
Tokoh bahasa, Profesor Awang Sariyan (2014), menegaskan bahawa bahasa Melayu ialah lambang kedaulatan bangsa. Beliau mengingatkan bahawa jika generasi muda terlalu bergantung kepada bahasa Inggeris dalam komunikasi seharian, lama-kelamaan mereka akan kehilangan kefasihan dalam bahasa kebangsaan. Hal ini boleh membawa kepada masalah jati diri dan kecelaruan budaya.
Seimbangkan Antara Keperluan dan Identiti
Seharusnya, fenomena ini tidak dilihat secara mutlak sebagai salah atau betul. Dalam dunia globalisasi, penguasaan bahasa Inggeris amat penting, namun dalam masa yang sama, kedudukan bahasa Melayu tidak boleh diketepikan. Masyarakat perlu mempunyai kesedaran bahasa yakni mengetahui bila dan di mana wajar menggunakan bahasa Melayu sepenuhnya, serta bila perlu menggunakan bahasa Inggeris.
Contohnya, dalam situasi rasmi seperti majlis kerajaan, dokumen undang-undang, atau pendidikan kebangsaan, bahasa Melayu perlu menjadi bahasa utama. Sebaliknya, dalam bidang perniagaan antarabangsa atau teknologi, penggunaan bahasa Inggeris adalah wajar. Apa yang penting ialah disiplin dalam berbahasa, bukan sekadar mengikut kebiasaan atau trend.
Penutup
Kesimpulannya, bercakap campur aduk bahasa Melayu dan bahasa Inggeris dalam kalangan rakyat Malaysia boleh dilihat dari dua sisi. Ia boleh menjadi lambang status dan kecerdikan, tetapi pada masa yang sama berpotensi menjejaskan identiti bahasa kebangsaan jika tidak dikawal. Masyarakat perlu mencontohi pandangan tokoh bahasa seperti Abdullah Hassan dan Awang Sariyan yang menekankan kepentingan memelihara bahasa Melayu, tanpa menolak kepentingan menguasai bahasa Inggeris. Fenomena ini akhirnya mencerminkan cabaran masyarakat Malaysia dalam menyeimbangkan keperluan global dengan tanggungjawab memelihara jati diri bangsa.
Rujukan
-
Abdullah Hassan. (2005). Sosiolinguistik. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
-
David, M. K. (2003). Code-switching in Malaysia. International Journal of the Sociology of Language, 161, 1–19.
-
Awang Sariyan. (2014). Bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu dan bahasa rasmi negara. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Tiada ulasan:
Catat Ulasan