Apabila mendengar saja perkataan ‘radioaktif’, secara automatik akan terlintas di fikiran bahawa radioaktif adalah sesuatu bahan yang sangat berbahaya, tidak boleh didekati apatah lagi disentuh. Ada yang mengatakan, barangkali radioaktif itu boleh meletup, menyebabkan kematian atau boleh menyebabkan seseorang individu itu terkena penyakit seperti kanser dan sebagainya. Itu adalah persepsi umum masyarakat terhadap radioaktif. Bukan itu saja, radioaktif turut dikaitkan dengan peristiwa hitam yang berlaku di seluruh dunia, antaranya seperti letupan bom atom di Hiroshima, Jepun pada 6 Ogos 1954, kemalangan loji kuasa nuklear di Chernobyl, Ukraine pada 26 April 1986 dan terkini ialah peristiwa kebocoran radiasi yang berlaku di loji kuasa nuklear di Fukushima akibat gempa bumi dan bencana tsunami pada 11 Mac 2011 lalu, di Jepun.
Peristiwa seperti inilah yang menyebabkan masyarakat semakin berasa bimbang dan gusar kerana mereka beranggapan radioaktif adalah punca kepada segala-galanya iaitu kehilangan nyawa, kerosakan harta benda, pencemaran terhadap alam sekitar dan menghidap penyakit berbahaya seperti kanser. Sememangnya stigma masyarakat terhadap radioaktif sukar untuk diubah. Namun, pada hakikatnya dan tanpa kita sedari, radioaktif sebenarnya wujud secara semula jadi di sekeliling kita yang mengeluarkan sinarannya secara semula jadi dan kita terdedah kepadanya dalam kehidupan seharian. Umpamanya pendedahan sinaran dari tanah dan batu-batan yang kita duduki, dari angkasa seperti kosmik, bahkan kita turut memakannya melalui makanan dan minuman kita seharian seperti dalam buah-buahan dan sayur-sayuran. Tubuh badan kita sendiri mempunyai bahan radioaktif semula jadi seperti potassium-40 (K-40).
Data yang diperoleh daripada UNSCEAR 2000 (United Nation Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation to the General Assembly) menyatakan purata dedahan dos setahun yang kita terdedah kepada sinaran semula jadi di sekeliling kita ialah 2.4 milliSievert (mSv) setahun. Malah, di dalam semua tanah di dunia mengandungi bahan radioaktif semula jadi (Naturally Occurring Radioactive Materials – NORM) terutama kandungan uranium-238 iaitu dalam julat 16-110 Becquerrel/kg[Bq/kg] (bersamaan 0.016-0.1 Bq/gm) dan kandungan thorium-232 dalam julat 11-64 Bq/kg (bersamaan 0.011 - 0.064 Bq/kg). Di Malaysia, kandungan uranium dan thorium semula jadi ini adalah dalam julat 49-86 Bq/kg (bersamaan 0.049 - 0.086 Bq/gm) untuk uranium dan dalam julat 63-110 Bq/kg (bersamaan 0.063-0.1 Bq/g).
Apa itu radioaktif?
Radioaktif atau sinaran yang terhasil daripada bahan radioaktif ialah satu bentuk tenaga yang dipancarkan oleh atom atau molekul yang disebarkan melalui ruang atau jirim sebagai partikel/zarah ataupun gelombang elektromagnet. Sinaran mempunyai pelbagai istilah, antaranya seperti gelombang cahaya, gelombang radio, sinar infra-red (haba), gelombang mikro dan sinar X. Antara sinaran mengion yang wujud ialah zarah Alfa, zarah Beta, sinar Gamma, sinar X dan juga Neutron. Bahan radioaktif ini terhasil melalui dua pendekatan iaitu ada bahan radioaktif semula jadi seperti uranium dan thorium dalam alam sekitar (tanah, pokok, air dan udara) dan bahan radioaktif ‘buatan’ manusia seperti Technitium-99m yang digunakan dalam perubatan dan Iridium-192 yang digunakan dalam industri termasuk penjanaan kuasa nuklear.
Isu Lynas
Isu terkini yang membabitkan bahan radioaktif di Malaysia dan heboh diperdebatkan ialah mengenai projek Lynas. Secara ringkasnya, Lynas Malaysia Sdn Bhd ialah syarikat subsidiari milik penuh Lynas Corporation Ltd, Australia. Perniagaannya berkaitan dengan pengeluaran serta penjualan nadir bumi. Hasil daripada pemprosesan nadir bumi sebenarnya digunakan oleh ratusan aplikasi industri, contohnya bateri bagi komputer riba, telefon mudah alih serta kereta hibrid, tiub ‘cathode-rays’ bagi monitor televisyen dan komputer, wayar gentian optik, aplikasi aeroangkasa sehingga magnet bagi penghasilan tenaga daripada sumber angin. Syarikat Lynas di Kuantan dijangka dapat menghasilkan hampir 30 peratus daripada bekalan dunia (di luar China) apabila mula beroperasi nanti. Punca utama kebimbangan orang awam khususnya bagi masyarakat Pahang ialah Lynas bercadang untuk membawa masuk bijih Lathanid dari lombong Mount Weld di Australia Barat dan bijih itu akan diproses dan diekstrak di kawasan perindustrian Gebeng, Pahang.
Sisa sampingan yang bakal dihasilkan daripada proses pengesktrakan nadir bumi itu telah menyebabkan orang awam mempertikaikan ketelusan kerajaan dan agensi yang terbabit dalam menjamin keselamatan rakyat. Malah, isu ini digembar-gemburkan oleh segelintir pihak yang sebenarnya bermotifkan politik semata-mata. Apa yang dikesalkan, orang awam menjadi mangsa keadaan kerana mereka dihidangkan dengan maklumat yang mengelirukan sehingga menyebabkan mereka berfikir bahawa pemprosesan rare earth atau nadir bumi oleh Lynas adalah sama dengan pemprosesan syarikat Asian Rare Earth (ARE) dan peristiwa yang berlaku di syarikat Asian Rare Earth pada awal tahun 80-an akan berulang kembali.
Tindakan kerajaan
Kerajaan Malaysia sudah mengambil langkah berjaga-jaga bagi mengelakkan kejadian ARE berulang. Pelbagai agensi kerajaan, antaranya Jabatan Alam Sekitar, Lembaga Pelesenan Tenaga Atom dan Jabatan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan, bertanggungjawab dalam memastikan keselamatan dan kesihatan rakyat terjamin serta mutu alam sekitar sentiasa berada dalam keadaan baik dan terpulihara. Orang awam mempersoalkan kredibiliti agensi bertanggungjawab yang terbabit, antaranya tindakan AELB dalam mengeluarkan lesen serta sejauh mana ketelusan panel pakar bebas yang dijemput dalam memberi keputusan berhubung projek Lynas. Sebenarnya, dalam projek membabitkan pengilangan bahan radioaktif, kelulusan pembinaan akan diberi, tetapi pemberian lesen operasi hanya akan diberi selepas syarikat Lynas mematuhi semua langkah serta syarat keselamatan yang dinyatakan dalam syarat lesen dan juga dokumen Program Perlindungan Sinaran yang dibangunkan oleh syarikat berdasarkan keperluan yang termaktub dalam Akta 304 dan peraturan subsidiarinya.
BERITA HARIAN
24 JUN 2011
Tiada ulasan:
Catat Ulasan